Zapraszam do przeczytania drugiej części artykułu analizującego praktykę stosowania regulacji dotyczących nasłonecznienia pomieszczeń. Pierwszą część możesz znaleźć tutaj: Analiza nasłonecznienia w praktyce cz.1

5. Ile słońca?

Paragraf § 60. Warunków technicznych mówi o zapewnieniu nasłonecznienia pomieszczeń przez co najmniej 3 godziny, ale nie określa jak dużo światła powinno wpadać do pomieszczenia. Czy promienie słońca powinny wpadać do wnętrza przez całą powierzchnię okna czy wystarczy tylko jego część i jak duża?

Autoreklama: Shadow Analysis

Poniżej znajduję się analiza nasłonecznienia wykonana w programie Shadow Analysis. Przedstawia ona fragment elewacji budynku wielorodzinnego. Znajdujące się na obrazku „szersze” prostokąty to okna tego budynku. Kolorem żółtym zaznaczony został obszar nasłoneczniony przez mniej niż 3 godziny.

Zastanówmy się, które z pomieszczeń znajdujących się za analizowanymi oknami jest nasłonecznione przez minimum 3 godziny. Bez cienia wątpliwości można uznać, że są to mieszkania, których okna na analizie są w całości białe. Również odrobina żółtego koloru przy krawędzi okna nie powinna wpłynąć na zaklasyfikowanie pomieszczenia jako niewystarczająco nasłonecznionego. Idąc dalej, należy przemyśleć jaka ilość białego koloru jest wystarczająca, aby uznać pomieszczenie za nasłonecznione. Czy wystarczy, że połowa powierzchni okna jest nasłoneczniona przez 3 godziny? Czy może wystarczy dowolnie mały fragment szyby, na który padają promienie słońca przez 3 godziny? Zgodnie z literą przepisów można założyć, że wystarczy dowolnie mały fragment szyby, gdyż WT nie określa ile światła słonecznego ma wpadać do pomieszczenie mówi jedynie jak długo. Jednocześnie trudno uznać, by taka interpretacja była zgodna z duchem przepisu mającego zapewnić dobre nasłonecznienie mieszkań budowanych w naszym kraju. Ciężko jest się zgodzić z tym, że okno którego tylko 1% powierzchni jest nasłoneczniony przez 3 godziny zapewnia właśnie takie nasłonecznienie pomieszczeniu, które znajduje się za nim. Jednocześnie bardzo trudno jest zdecydować, gdzie jest granica pełnienia warunku zapisanego w WT.

W kwestii „ilości słońca”, warta przedyskutowania jest jeszcze jedna kwestia. Jak mało światła słonecznego musi wpadać do pomieszczenia, aby uznać je za zgodne w WT?

W tym celu przyjrzymy się drugiemu oknu na parterze, jest zaznaczone na poniższym obrazku.

Bez wątpliwości nie spełnia ono warunku o 3 godzinach nasłonecznienia – żaden fragment szyby nie jest nasłoneczniony przez 3 godziny lub więcej. Ale może da się coś z tym zrobić? Przyjrzyjmy się szczegółowo, minuta po minucie przebiegom cienia po oknie.

Za analizy powyższego zestawienia rysunków wynika, że promienie słońca podają na część okna w następujących godzinach:

- od 9:07 do 10:04 czyli przez 0 godzin i 57 minut,

- od 10:57 do 11:20 czyli przez 0 godzin i 23 minuty,

- od 13:27 do 15:43 czyli przez 2 godziny i 16 minut.

Czyli w sumie przez 3 godziny i 36 minut. Jednocześnie, na żaden fragment tego okna promienie słońca nie padają przez 3 godziny lub więcej. Można przyjąć tu podobną interpretację do tej stosowanej w przypadku pomieszczenia z dwoma oknami. Weźmy dla przykładu pomieszczenie, które posiada dwa okna jedno nasłonecznione od 9:00 do 11:00 a drugie od 14:30 do 16:00. W takiej sytuacji uznamy że pomieszczenie jest nasłonecznione przez 3 godziny 30 minut, pomimo tego że każde okno zosobna są nasłonecznione krócej. Przykładając tą metodę rozumowania do przypadku, w którym mamy jedno okno, dzielimy jego powierzchnie na niezależna części. W ten sposób możemy otrzymać, na przykład, lewą połowę okna nasłonecznioną od 9:00 do 11:45 i prawą nasłonecznioną od 9:20 do 12:05. Możemy więc uznać że okno jest nasłonecznione przez 3 godziny i 5 minuty pomimo iż żaden jego element nie jest nasłoneczniony przez 3 godziny. W takim przypadku, punkt na powierzchni okna, który spełniałby warunek 3 godzin nasłonecznienia musiałby poruszać się w czasie trwania analizy tak aby zawsze być w optymalnym miejscu. Stąd nazwa metody „wędrującego promienia”.

Jeśli kwestia „jak duża część okna powinna być nasłoneczniona przez 3 godziny” była dyskusyjna, to obliczanie nasłonecznienia metodą „wędrującego promienia” jest bardzo kontrowersyjne. Przyjmując to metodologię obliczeń, można uznać niektóre okna, których żaden fragment nie jest nasłoneczniony przez nawet godzinę, za nasłonecznione przez 1,5 godziny. Trudno uznać to za zgodne z duchem przepisu, którego celem jest zapewnienie dobrego nasłonecznienia mieszkań. Jednocześnie wykazując odrobinę chęci można metodę „wędrującego promienia” uznać za zgodną z literą prawa.

6. Ciekawe pytania.

6.1 Czy lokalizacja, dla której obliczana jest symulacja pozornego ruchu słońca powinna odpowiadać lokalizacji projektowanego budynku?

Stawianie takiego pytania na pierwszy rzut oka wydaje się irracjonalne, bo jaką inną lokalizację można by ustawić? Wątpliwość wynika z wieloletniej praktyki stosowania Linijki słońca do obliczenia nasłonecznienia. Narzędzie to zawiera tylko jeden diagram dedykowany dla całego kraju. Korzystając z tego narzędzia, używamy symulacji pozornego ruchu słońca właściwej dla jednego punktu dla obliczenia nasłonecznienia we wszystkich innych miejscach. Biorąc pod uwagę rozmiar naszego kraju, w wielu miejscach uzyskamy wynik wyraźnie różny od rzeczywistości. Czy w takim razie dozwolone jest ustawienie w programie lokalizacji projektowanego budynku zgodnego z lokalizacją, dla której powstała linijka słońca, a nie adresem tego budynku?

Moim zdaniem nie. Analizę należy wykonać w oparciu o najlepszą dostępną wiedzę i przy pomocy najdokładniejszych narzędzi. Nie wydaje się etyczne stosowanie raz nowych raz starych narzędzi wedle chwilowej korzyści.

6.2. Czy drzewa zacieniają?

Amator mógłby powiedzieć że tak, doświadczony architekt dobrze wie, że nie.

W praktyce wykonywania analizy nasłonecznienia na potrzeby uzyskania Pozwolenia na budowę utarło się, aby uwzględniać w niej tylko obiekty budowlane i ukształtowanie terenu.

Drzewa w rzeczywistości zacieniają pomieszczenia, ale symulacja tego zjawiska uwzględniająca zmiany jakie przechodzą one w ciągu roku jak i na przestrzeni ich wieloletniego cyklu życiowego była by niezmiernie trudna do wykonania.

7.Pytania bez odpowiedzi

7.1 Jakie jest ryzyko złej interpretacji przepisów?

Piszę artykuł o moich wątpliwościach co do interpretacji przepisów WT odnoszących się do nasłonecznienia i jestem teraz na jego 12 stronie. Wynika z tego, że § 60. zostawia dość szerokie pole do interpretacji. Może się zdarzyć, że dwóch architektów wykona niezależnie od siebie dwie analizy nasłonecznienia, z których jedna stwierdzi zgodność budynku z WT, a druga nie. Zakładając, że obie analizy będą zgodne z literą prawa, a różnić się będą jego interpretacją, jak stwierdzić kto ma rację? A raczej co zrobić, aby uniknąć odpowiedzialności za analizę, którą wykonało się w dobrej wierze i zgodnie z literą prawa?

7.2 Jak zmierzyć nasłonecznienie pomieszczenia w naturze?

Wydaje się proste, wystarczy skorzystać z jednego z tych urządzeń: pyrheliometer lub pyranometer. Niestety żadne urządzenie nie jest w stanie odróżnić cienia rzuconego przez drzewo od cienia rzucanego przez samochód czy budynek. Nie wiadomo też gdzie takie urządzenie należało by umieścić. Przyjmując, że słońce nie musi wpadać przez całą powierzchnię okna należało by ustawić urządzenie w miejscu w którym projektant zaprojektował spełnienie warunku. Przyjmując metodę „wędrującego promienia” urządzenie musiało by się ruszać. Biorąc pod uwagę, że nasłonecznienie można mierzyć tylko dwa razy do roku, zmierzenie jego wydaje się niemal niemożliwe.

7.3 Jaki jest dopuszczalny margines błędu?

Biorąc poda uwagę że detale takie jak np.: głębokość osadzenia okna czy grubość izolacji mają wpływ na nasłonecznienie, należy się zastanowić gdzie jest granica dokładności z jaką należy wykonać analizę. Jest dosyć łatwo wykonać dokładną analizę dla projektowanego budynku, gdyż jest nam dobrze znany. Jednocześnie głębokość osadzenie okna na 3 piętrze sąsiedniego budynku, który jest zacieniany przez projektowany przez nas obiekt, zwykle jest nam nieznana.

Podobne artykuły:

• Linijka słońca - opis i sposób użycia
• Analiza zacieniania w praktyce - optymalizacja zagospodarowania działki za pomocą programu Shadow Analysis
• Praktyczne wykorzystanie analizy nasłonecznienia w procesie projektowym
• Wykorzystanie analizy nasłonecznienia do optymalizacji projektu salonu samochodowego